O προσυμπτωματικός απεικονιστικός έλεγχος μαστού αναφέρεται στη διενέργεια εξετάσεων ΠΡΟΤΟΥ εμφανιστούν συμπτώματα που σχετίζονται με τη νόσο του καρκίνου του μαστού. Ο απώτερος στόχος είναι η όσο το δυνατόν πιο πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.

Oι καρκίνοι που ανιχνεύονται μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου (screening) είναι μικρότερου μεγέθους από τους συμπτωματικούς καρκίνους, οι οποίοι είναι ψηλαφητοί, μεγαλύτεροι σε μέγεθος και ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μετάστασής τους εκτός μαστού. Το μέγεθος και η επέκταση του όγκου αρχικά αποτελούν δύο από τις βασικές παραμέτρους για τη συνολική πρόγνωση ασθενών με καρκίνο μαστού.

Η μαστογραφία παραμένει η πρώτη απεικονιστική εξέταση μαστού. Γιατί;

Η ψηφιακή μαστογραφία παραμένει η πρώτη εξέταση απεικόνισης μαστού διότι είναι η μόνη που μέχρι στιγμής έχει τεκμηριωθεί από τυχαιοποιημένες πολυκεντρικές μελέτες ότι μειώνει τη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού λόγω της έγκαιρης πρώιμης διάγνωσης. Επίσης, η μαστογραφία είναι η εξέταση απεικόνισης η οποία μας αναδεικνύει καλύτερα τις μικροασβεστώσεις. Οι περισσότερες μικροασβεστώσεις είναι καλοήθεις, εντούτοις ένα μικρό ποσοστό τους αποτελεί την πρωιμότερη εκδήλωση του καρκίνου του μαστού ο οποίος αν διαγνωσθεί σε αυτό το στάδιο έχει πάνω από 95% πιθανότητα πλήρους ίασης.

Η σύγχρονη ψηφιακή μαστογραφία χρησιμοποιεί πλέον ελάχιστη δόση ακτινοβολίας. Η συμπίεση των μαστών είναι η ελάχιστη απαραίτητη ώστε να αναλυθεί ικανοποιητικά ο μαζικός αδένας. Η όποια δυσφορία κατά τη διάρκεια της εξέτασης είναι διάρκειας λίγων δευτερολέπτων, ενώ μπορεί και να αποφευχθεί αν η εξέταση διενεργηθεί εκτός ημερομηνιών αμέσως πριν ή κατά τη διάρκεια εμμήνου ρύσεως.

Η ψηφιακή τομοσύνθεση αποτελεί μια νεώτερη και πλέον εξελιγμένη τεχνική μαστογραφικής απεικόνισης κατά την οποία ο μαστογράφος λαμβάνει πολλαπλές τομές ανά συγκεκριμένες γωνίες. Κατ’αυτόν τον τρόπο μειώνεται τυχόν επιπροβολή φυσιολογικών ινοαδενικών στοιχείων και αναδεικνύονται με μεγαλύτερη ευκρίνεια τυχόν αρχόμενες ύποπτες αλλοιώσεις.

Στο Τμήμα Απεικόνισης Μαστού του ΜΗΤΕΡΑ, πρόσφατα εγκαταστάθηκε το πρώτο πρόγραμμα τρισδιάστατης τομοσύνθεσης, ProFound AI™ η λειτουργία του οποίου βασίζεται στην τεχνική νοημοσύνη. Με το πρόγραμμα αυτό μπορούμε και ανιχνεύουμε κάθε μικρή αλλοίωση του Μαστού αναλύονται κάθε μία τομή της τρισδιάστατης τομοσύνθεσης χωριστά. Οι εξειδικευμένοι Ακτινοδιαγνώστες του Τμήματός μας, έχουν τώρα στη διάθεσή τους την πιο προηγμένη τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, με τη βοήθεια της οποίας επεξεργάζονται τις πολλαπλές εικόνες που παράγονται με τη τομοσύνθεση, με αξιοπιστία, ακρίβεια και ταχύτητα που δεν υπήρχε ποτέ στο παρελθόν.

Λέγεται ότι η μαστογραφία είναι «δυσάρεστη» εξέταση λόγω συμπίεσης των μαστών, οπότε κάνω μόνο υπερηχογράφημα. Με καλύπτει;

Το υπερηχογράφημα ως πρώτη εξέταση προσυμπτωματικού ελέγχου ενδείκνυται ΜΟΝΟ σε νέες γυναίκες (<35 ετών) και σε εγκύους. Το υπερηχογράφημα δεν αποτελεί ευαίσθητη μέθοδο για την ανίχνευση και αξιολόγηση των μικροασβεστώσεων. Κατά συνέπεια δεν καλύπτει ως μοναδική μέθοδος προσυμπτωματικού ελέγχου. Επιπλέον για να έχει τη βέλτιστη διαγνωστική ευαισθησία πρέπει να «κατευθύνεται» ανάλογα με τα ευρήματα της μαστογραφίας.

Ποιος είναι ο διαγνωστικός ρόλος του υπερηχογραφήματος;

Το υπερηχογράφημα είναι συμπληρωματική εξέταση. Συνιστάται για τον έλεγχο μαστών αυξημένης πυκνότητας στη μαστογραφία, δεν μπορεί όμως να αντικαταστήσει τη μαστογραφία ως εξέταση προσυμπτωματικού ελέγχου. Το υπερηχογράφημα είναι η μόνη εξέταση που μπορεί να επιβεβαιώσει τον κυστικό ή συμπαγή χαρακτήρα ενός μορφώματος. Επίσης, μπορεί να κατευθύνει την ορθή παρακέντηση/βιοψία για λήψη υλικού και ταυτοποίηση αλλοιώσεων.

Πότε και πώς πρέπει να γίνεται ο προσυμπτωματικός έλεγχος γενικού πληθυσμού;

Το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ακτινολογίας και η Αμερικάνικη Εταιρεία Απεικόνισης Μαστού προτείνουν, για τις γυναίκες μέσου πληθυσμού, διενέργεια μαστογραφίας σε ετήσια βάση από τα 40 έτη και μετά.

Στις τελευταίες οδηγίες της, η Αμερικάνικη Αντικαρκινική Εταιρεία προτείνει η πρώτη μαστογραφία στις γυναίκες μέσου πληθυσμού (χωρίς οικογενειακό ιστορικό ή άλλους παράγοντες κινδύνου) να διενεργείται στην ηλικία των 40. Μεταξύ 40-45 η μαστογραφία στις γυναίκες μέσου πληθυσμού δύναται να διενεργείται ανά έτος. Από τα 45 έτη και μετά η μαστογραφία συστήνεται ισχυρά να γίνεται σε ετήσια βάση μέχρι τα 54 έτη. Εν συνεχεία μπορεί να διενεργείται είτε ετήσια είτε ανά διετία σε εξατομικευμένη βάση ανάλογα της σύστασης του θεράποντος ιατρού. Ο μαστογραφικός προσυμπτωματικός έλεγχος πρέπει να συνεχίζεται ακόμα και σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας εφόσον δεν συντρέχουν σοβαροί ιατρικοί λόγοι που να αντιτίθενται στη διενέργειά του.

Πότε και πώς γίνεται ο προσυμπτωματικός έλεγχος σε ομάδες υψηλού κινδύνου;

Ως ομάδα υψηλού κινδύνου ορίζονται οι γυναίκες που παρουσιάζουν >20% life-time risk (κίνδυνος κατά τη διάρκεια της ζωής) για καρκίνο μαστού (όπως υπολογίζεται με βάση ειδικά μοντέλα και ανάλογα το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό) ή γυναίκες που φέρουν γενετικές μεταλλάξεις (π.χ. σύνδρομα ΒRCA1, BRCA 2) ή έχουν ακτινοβοληθεί στο θώρακα σε νεαρή ηλικία. Σε αυτή την περίπτωση ο προσυμπτωματικός έλεγχος περιλαμβάνει και τις τρεις απεικονιστικές μεθόδους (ψηφιακή μαστογραφία, υπερηχογράφημα και μαγνητική μαστογραφία). Συνήθως ξεκινά στα 30, κατά περίπτωση όμως δύναται να ξεκινήσει και νωρίτερα. Το ακριβές χρονοδιάγραμμα των εξετάσεων προσδιορίζεται από τον θεράποντα σε εξατομικευμένη βάση και πάντα σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.

Η μαγνητική μαστογραφία αποτελεί μέθοδο προσυμπτωματικού ελέγχου γενικού πληθυσμού;

Μέχρι στιγμής, η μαγνητική μαστογραφία δεν έχει  τεκμηριωθεί ως μέθοδος προσυμπτωματικού ελέγχου του γενικού πληθυσμού. Αυτή τη στιγμή «τρέχουν» πολυκεντρικά πρωτόκολλα ώστε να αποδειχθεί ενδεχόμενο όφελος από τη χρήση αυτής της εξέτασης σε βάση προσυμπτωματικού ελέγχου για το γενικό πληθυσμό. Όσον αφορά την αυξημένη πυκνότητα μαστών στη μαστογραφία, μέχρι στιγμής προτείνεται η διενέργεια συμπληρωματικού υπερηχογραφήματος. Η ένδειξη για την συμπληρωματική μαγνητική μαστογραφία δεν έχει ακόμα τεκμηριωθεί. Περιμένουμε τα αποτελέσματα ερευνητικών πρωτοκόλλων που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Ποια τα συμπτώματα που πρέπει να με οδηγήσουν να εξεταστώ πριν κλείσει χρόνος από την τελευταία μου προληπτική εξέταση;

Αν ο τελευταίος σας απεικονιστικός έλεγχος ήταν φυσιολογικός, αλλά παρά ταύτα ψηλαφήσετε ένα νεοεμφανιζόμενο μόρφωμα στο στήθος σας ή διαπιστώσετε αλλαγή στη θηλή (εισολκή-έκκριση) ή αλλαγή στο χρώμα ή στην όψη του δέρματος ή διογκωμένους λεμφαδένες στη μασχάλη, τότε πρέπει να συμβουλευθείτε το γιατρό σας.

Δεν θα πρέπει να αμελείτε την υγεία σας λόγω της πανδημίας του Covid-19 ή να αποφεύγεται να αναζητάτε υγειονομική περίθαλψη αν τη χρειάζεστε. Ο Όμιλος Hellenic Healthcare Group σε όλα τα Νοσοκομεία του (ΥΓΕΙΑ, Metropolitan Hospital, ΜΗΤΕΡΑ, Metropolitan General, ΛΗΤΩ, Creta Interclinic) λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης για την προστασία των εργαζομένων και των ασθενών του.

Γράφει η
Αλεξάνδρα Αθανασίου
Ακτινoδιαγνώστρια Μαστού,
Διευθύντρια Τμήματος Απεικόνισης Μαστού ΜΗΤΕΡΑ