Στοιχεία για το πώς αντιλαμβάνονται οι Έλληνες την Επανάσταση του 1821, τον ρόλο των πρωταγωνιστών σε αυτή, αλλά και την επιρροή των ξένων δυνάμεων προκύπτουν από την έρευνα που διενήργησε η MARC για λογαριασμό του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών-Μάρκος Δραγούμης (ΚΕΦίΜ), στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού του προγράμματος με τίτλο «Διακόσια χρόνια από τη Φιλελεύθερη Επανάσταση».

Ανάμεσα στα κύρια ευρήματα της έρευνας είναι το γεγονός ότι η Επανάσταση του 1821 αποτελεί κοινό τόπο αναφοράς που ενώνει τους Έλληνες, ενώ, όπως προκύπτει, τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, όπως το φύλο και η ηλικία, το εισόδημα, η ιδεολογία και το μορφωτικό επίπεδο ασκούν μικρή επιρροή στις απόψεις τους.

Η πρώτη ερώτηση στην έρευνα της Marc αφορά στο είδος της Επανάστασης, με τη συντριπτική πλειοψηφία να απαντά ότι ο ξεσηκωμός του 1821 ήταν εθνικού χαρακτήρα. Για το 54,6% ήταν κοινωνική επανάσταση, για το 52,9% φιλελεύθερη και για το 51,3% ήταν θρησκευτική επανάσταση. Τέλος, για το 40,8% των ερωτηθέντων ήταν δημοκρατική.

Σε σχέση με το είδος της Επανάστασης του 1821, ενδιαφέρον έχουν τα ευρήματα σε σχέση με την κομματική επιλογή των ερωτηθέντων στις βουλευτικές εκλογές του 2019, καθώς τόσο αυτοί που ψήφισαν Νέα Δημοκρατία, όσο και εκείνοι που προτίμησαν τον ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν ότι η Επανάσταση ήταν εθνικής φύσεως σε ποσοστό 91,5% και 88,8% αντίστοιχα.

Αγαπημένος ήρωας ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

Κυρίαρχη προσωπικότητα της Επανάστασης του 1821 αναδεικνύεται ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (92,7%) και ακολουθεί ο Γεώργιος Καραϊσκάκης (63,1%), ενώ την κορυφαία τριάδα συμπληρώνει η Μπουμπουλίνα (32,4%).

Ως προς τη συμβολή των ξένων δυνάμεων στην Επανάσταση του 1821, η Ρωσία αναδεικνύεται ως η ξένη δύναμη με τη θετικότερη συμβολή, με ποσοστό 42,5%, και ακολουθούν με πολύ χαμηλότερα ποσοστά η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία.

Όσον αφορά στις κοινωνικές ομάδες ή τους θεσμούς που συνέβαλαν αποφασιστικά στο ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821, η Φιλική Εταιρεία πρωταγωνιστεί με 94,2% και ακολουθούν οι Φιλέλληνες με 87,1%, οι νησιώτες πλοιοκτήτες με 85,2%, οι στρατιωτικοί (δηλαδή οι πρώην κλέφτες και αρματολοί) με 81,2%, η Εκκλησία με 72,1% και τέλος οι Φαναριώτες με 68,6%.

Από την άλλη, όπως προκύπτει από την έρευνα, το 71,7% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι το κρυφό σχολειό είναι αλήθεια, ωστόσο είναι διχασμένοι για το εάν η επανάσταση ξεκίνησε την 25η Μαρτίου στη Μονή της Αγίας Λαύρας.

Σημειώνεται ότι η έρευνα περιλαμβάνει και μια σειρά ερωτήσεων σχετικά με τις γνώσεις που έχουν οι Έλληνες για την Επανάσταση του 1821. Από αυτές προκύπτει ότι οι μισοί από τους ερωτηθέντες πιστεύουν ότι ο μέσος Έλληνας πολίτης γνωρίζει μέτρια την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης. Όπως προκύπτει από το ερωτηματολόγιο, το 89,3% έχει μάθει όσα γνωρίζει για την Επανάσταση του 1821 από το σχολείο, το 17,2% από το πανεπιστήμιο και το 70,6% από ανάγνωση βιβλίων.

«Η εικόνα που έχουν οι Ελληνίδες και οι Έλληνες για την Επανάσταση είναι αρκετά σχηματική, μονοδιάστατη, σε αρκετό βαθμό παρωχημένη, καθώς δεν φαίνεται να έχει ενημερωθεί ιδιαίτερα από την πρόσφατη ιστορική έρευνα. Όμως, από την άλλη, η Επανάσταση αναδεικνύεται σε ένα ισχυρό ενοποιητικό στοιχείο για την ελληνική κοινωνία, αναπόσπαστο και ιερό κομμάτι της ταυτότητάς της. Γι’ αυτό και οι Έλληνες αντιδρούν με δυσπιστία ή και οργή σε οτιδήποτε κλονίζει ή ενημερώνει το κυρίαρχο εθνικό αφήγημα, αυτό που έμαθαν στο σχολείο», δήλωσε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αριστείδης Χατζής, επικεφαλής του εκπαιδευτικού προγράμματος του ΚΕΦίΜ, διευθυντής ερευνών στο ΚΕΦίΜ και μέλος της Επιτροπής «Ελλάδα 2021».

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του ΚΕΦίΜ Αλέξανδρος Σκούρας δηλώνει ότι «σκοπός της έρευνας καθώς και όλων των δραστηριοτήτων του ΚΕΦίΜ σχετικά με τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση δεν είναι βεβαίως να ξαναγραφτεί η ιστορία του 1821, αλλά η καλύτερη και βαθύτερη κατανόηση των ανθρώπων, των ιδεών και των ιστορικών συγκυριών που συνέβαλαν σε αυτή».